Günümüzde çocuk sahibi olamayan çiftlerde erkeklerden kaynaklı sorunların daha çok etken olduğu durumlar toplam kısırlık vakalarının %30- 50 sine tekabül etmektedir. Erkeklerde kısırlık olup olmadığı spermiogram denilen semen analizi yöntemiyle anlaşılır. Bu yöntem son derece basittir.
Erkeklerde kısırlığın en büyük etkenleri; Azospermi, Astenozospermi, Teratozospermi, Oligospermi olmak üzere dört tanedir. Spermlerin oluşması konusunda beyinde sperm oluşmasını sağlayan hormonlardaki sorunlardan kaynaklı olan sekondder hipogonadizm adı verilen rahatsızlıklar, özel hormon tedavi yöntemleri kullanılarak giderilebilir. Ve bunların dışında erkekte sperm yokluğu, spermin boşalma esnasında geri boşalması, sperm kanallarının tıkanık olması gibi sebeplerden dolayı gebeliğe izin vermeyen azo spermi denilen rahatsızlıklar mevcuttur.
Erkeklerde kısırlığın diğer nedenlerinden birisi de sperm azlığı adı verilen oligo spermidir. Bu da semen testi ile gayet kolay bir şekilde tespit edilebilir. Yukarıda bahsettiğimiz nedenlerinin dışındakilerinden bahsetmek istiyoruz.
Sperm Üretim Bozuklukları
Erkeklerde sperm üretim bozuklukları kısırlık vakalarında en çok karşılaşılan olaydır. Erkekte üremeyi engelleyen spermle ilgili sorunlar spermlerin sayıca yetersiz olması dışında spermlerin hareket, şekil gibi bozukluklarından da meydana gelmektedir. Gebelik oluşmasını sağlamak için bir erkekte ortalama olarak en az 20 milyon/ml. Sperm bulunması gerekmektedir. Ayrıca bu spermlerin en az %25- 30 unun hareket bakımından döllenmeye elverişli olması ve bu spermlerden en az %5 inin yapısal olarak döllenme oluşturmaya uygun olması gerekmektedir. Sperm sayısındaki eksikliği yaşanılan iklim, yoğun iş temposu ve bol stresli günler gibi bir çok sebep neden olabilir. Bu etkenlerden bazıları;
Hormon bozuklukları: Erkeklerde cinsel istek ve sperm oluşumunu etkileyen testestoron hormonlarındaki bozukluk ve eksikliklerden kaynaklanır.
İltihaplı Hastalıklar: Yumurtalık iltihabına sebep olan bakterilerden dolayı erkeklerde kısırlık görülmesine yol açar.
Spermlerdeki Yapısal Bozukluklar
Spermlerin testislerde üretildikten sonra dışarı çıkmasına, geriye doğru boşalma olmasına, spermlerin uygun şekilde olmamasına sebep olan tıkanıklık ve yetersizlik gibi etkenlerdir. Genel olarak azospermi olarak adlandırdığımız bu rahatsızlıklar, mikroenjeksiyon yöntemlerinin uygulanmasıyla çoğunlukla giderilebilmektedir.
Psikolojik ve Çevresel Faktörler
Erkeklerde yukarıda da bahsettiğimiz gibi beyinden üreme sinyallerinin gelmemesi ve testestoron hormonlarının yeterince salgılanmaması gibi durumlar da kısırlık oluşmasını sağlamaktadır. Özellikle son yıllarda görülen kısırlık vakalarının çoğunluğu strese bağlı psikolojik rahatsızlıklar nedeniyle olduğu bilinmektedir. Erkekler üzerinde yapılan testlerde stres ve yoğun çalışma temposu en aza indirgenen bireylerde kısırlığın tedavisinin doğal yollarla yapıldığı ve gebeliğin kendiliğinden oluştuğu gözlemlenmiştir.
Tabi ki çevresel faktörler de bu hastalığın oluşmasında yine psikolojik olarak etki etmektedir. Kendiliğinden gebelik oluşmayan çiftler içerisinde gözlemlenen erkeklerin kısırlık olayından oldukça rahatsız ve bu nedenle psikolojik baskılar yüzünden uzunca bir süre gebelik oluşmaması, ancak bu baskılar giderilip erkeklerin stresten uzak olmaları sonucunda yukarıda da bahsettiğimiz gibi kendiliğinden gebelik oluşmasını sağladıkları bilinmektedir.
Jin.Op.Dr. Serdar Koç
Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı