İnsan olmanın doğası gereği çeşitli zamanlarda çeşitli duygular yaşarız. Kimi duygular bir arada yaşanırken kimisi de belli bir anda oldukça baskın yaşanır. Aynı şekilde bazıları oldukça olumlu duygularken bazıları ise olumsuz ve yaralayıcıdır.
Çocuklar ise genellikle duygularını yetişkinlerden farklı şekillerde deneyimlerler. Bunun sebebi duygularını bastırmak konusunda yetişkinler kadar başarılı olmamalarıdır. Sevindiklerinde, üzüldüklerinde veya heyecanlandıklarında kendilerini filtreleme ihtiyacı hissetmeden duygularını oldukları gibi yaşarlar ve yansıtırlar.
Peki zaman geçtikçe neden çocuklar da duygularını bastırır? Ailelerin hangi tutumları bu konuda etkilidir?
İlk olarak çocuklar anne ve babalarını aynalarlar. Yani onların davranışlarını, düşüncelerini ve olaylar karşısındaki tepkilerini içselleştirerek kendilerininmiş gibi yansıtırlar. Çocuk eğer anne babasının duygularını ifade etmediğini, bastırdığını görürse kendisi de sağlıklı duygu ifade etme yöntemlerini öğrenemez. Duyguları bastırma konusunda etkili olan bir diğer tutum ise çocuklara nasıl hissedeceklerini söylemektir. Düşüp dizini kanattığı için ağlayan bir çocuk ‘’Ağlama bunda ağlayacak bir şey yok sen artık büyüdün’’ şeklinde bir tepki alırsa acısını ve üzüntüsünü bastırmayı öğrenir ve yetişkinlikte de üzüntülerini ifade etmekte zorlanabilir. Oysa siz bir anne baba olarak üzüldüğünüzde ya da canınız acıdığında ağlamak istemez misiniz? Aynı şekilde gece karanlıktan korkan bir çocuk korkacak bir şey yok diyerek geçiştirilip tekrar odasına gönderildiğinde korkularını bastırmayı öğrenir. Yine siz korktuğunuzda güvendiğiniz birinin yanında olmak ve korunmak istemez misiniz?
Aileleri tarafından duyguları bu şekilde reddedilen çocuklar duygularını anlamakta ve ifade etmekte oldukça zorlanırlar. Hatta zaman zaman o duyguları hissetmekten utanabilirler. Oysa her duygu kendine hastır ve kabul edilip yaşanması gerekir. Tüm bu sebeplerden dolayı çocuklara nasıl hissedeceklerini söylemek yerine duygularını kabul edip yaşamaları için alan açmak gerekir. Peki bu en yalın haliyle nasıl yapılabilir? Üzgün hisseden hatta belki ağlayan bir çocuğa ‘’Hayatta üzücü olaylar olduğunda üzülmek normaldir, bu yaşananlardan dolayı üzülmeye hakkın var, hem üzüntünü hem de diğer duygularını dinlemek için her zaman burada olacağım.’’ şeklinde bir yaklaşım hem duygusunu kabullendiğinizi, o duyguyu yaşamanın normal olduğunu hem de baş edebilmesi için desek olacağınızı çocuğuna anlatacaktır. Çocuk bu sayede duygularını tanımayı ve paylaşmayı öğrenecek, onları bastırmadan yaşayabildiği için duyguları nedeniyle bir zarar görmesi engellenecektir.
Esra Çelik
Psikolog
