Bir çocuğu tanımak, bazen kelimelere değil; bakışlara, duraksamalara, yarım kalan cümlelere kulak vermekle başlar. Çocuklar dertlerini çoğu zaman doğrudan “Sıkıldım!”, “Korkuyorum!” ya da “Yardım et!” diyerek anlatmaz. Bazen bir resimde tekrar eden koyu renkler, bazen oyunda hep aynı kötü karakteri seçmeleri, bazen de çok sevdikleri oyuncaklarına ilgilerini birden kaybetmeleri... Hepsi sessiz ama çok anlamlı birer sinyal gibidir.
Peki bu sessiz sinyalleri nasıl duyabiliriz?
İşte birkaç küçük ama etkili öneri:
- Daha çok izleyin, daha az müdahale edin. Çocuğunuz oyun oynarken veya resim yaparken hemen “Onu öyle yapma, böyle yap” demek yerine, ne yaptığını, neyi tekrar ettiğini sessizce gözlemleyin. Bazen en büyük ipucu, serbest oyun sırasında kendini gösterir.
- Sorularınızda “neden” yerine “nasıl” deyin. “Neden böyle yaptın?” sorusu çocuğu savunmaya iter. Onun yerine “Bunu yaparken nasıl hissettin?” gibi sorularla duygularını keşfetmesine yardımcı olun.
- Küçük detayları önemseyin. Bir sabah giydiği tişörtü çıkarmak istememesi, akşam yemeğinde her zamankinden daha sessiz olması… Bunlar tesadüf olmayabilir; gün içinde yaşadığı bir kaygının yansıması olabilir.
- Rutin “duygu sohbetleri” oluşturun. Her gün aynı saatte, kısa da olsa “Bugün seni en çok ne mutlu etti, ne biraz üzdü?” diye sorun. Bu, çocuğun duygularını tanımasına ve paylaşmasına alan açar.
- Kendinizi de gözden geçirin. Çocuk çoğu zaman bize ayna tutar. Evdeki kaygı, stres ya da iletişim biçimimiz onun davranışlarına yansıyabilir. Önce kendimize bakmak, bazen en etkili çözümdür.
Unutmayın; çocuğun gelişimi yalnızca “boyu uzadı mı, kalemi düzgün tutuyor mu?” sorularıyla anlaşılmaz. Asıl büyüme, duygularında, hayallerinde ve anlattıklarında gizlidir. Ve bu dünyayı görmek, her gün küçük bir adım daha dikkatli, daha ilgili ve daha meraklı bakabilmekle başlar.
Reyhan Turan Karaer
Çocuk Gelişimi Uzmanı • Çocuk Odaklı Aile Danışmanı • Neurofeedback Uygulayıcısı
