Masallar, çocukların sadece keyifli vakit geçirmelerini sağlayan materyaller değildir. Dil gelişimi, duygusal ve bilişsel gelişim alanlarına da katkısı büyük olan önemli sanat, eğitim ve öğretim araçlarıdır. Olağanüstü varlıkların başından geçen olağanüstü olayların anlatıldığı masalları çocuklara sevdirmek elbetteki kitap okumayı sevdirmekten geçmekte. Çocukların okuma sevgisi ve alışkanlığı kazanması için masallar en iyi başlangıçlardan biri. Bir alışkanlık kazandırılmasından öte birçok gelişim alanına da önemli katkılar sağlıyor masallar;
- Masalların dil gelişimine katkısı oldukça önemlidir. Yapılan araştırmalar, henüz bebeklik döneminde kendisine masal okunan çocukların, konuşma yaşına yani ortalama 2 yaşa geldiklerinde, masal okunmayan akranlarına kıyasla en az 300 kelime daha zengin bir sözcük dağarcığına sahip olduklarını gösteriyor. Elbette ilerleyen yaşlarda devam eden bu alışkanlık ile birlikte gelişen kelime hazinesi ve haliyle akıcı konuşabilen çocuklar; masallar aracılığıyla diyalog kurma becerilerini geliştirmiş olurlar.
- Masallar, çocuklara öğretilmek istenen evrensel değerleri dolaylı yoldan ifade etmenin en güzel yollarından biridir. İyiyi, doğruyu, dürüstlüğü anlatır, hayattan haberdar eder ve en önemlisi iyiliğin mutlaka bir gün kazanacağını söyler. Çocuklara kötü şeylerin herkesin başına gelebileceğini anlatarak çocukların duygusal kaslarını güçlendirir, zor zamanlarla baş edebilme gücünü geliştirir ve yaratıcılığı destekler. Bir yandan da ‘Ve hep mutlu yaşadılar’ sonlandırılışıyla hayatta kötü şeyler kadar güzelliklerin de hep var olduğunu, iyiliğin mutlaka bir gün kazanacağını öğretir. Chersterton’un dediği gibi “Masallar çocuklara ejderhaların var olduğunu anlatmaz, çocuklar zaten ejderhaların var olduğunu biliyorlardır. Masallar çocuklara ejderhaların öldürülebileceğini anlatır.”
- Kimi çocuklar aynı kitabı tekrarlı okurlar ya da aynı masalı tekrarlı dinlemek isterler. Ebeveynler başka kitaplara yönlendirmek ister ancak çoğu zaman çocuk ısrarcıdır. Aslında bu ısrarın sebebi kendinden geliştirdiği bir iyileştirme sürecidir ve oldukça sağlıklıdır. Herhangi bir sebeple endişe yaşayan çocuk, masaldaki bir bölümü ya da bir karakteri kendi endişesiyle eşleştirmiş olabilir. Tekrarlı dinleyerek endişe yumağını kendi kendine çözüyor olabilir. Bu süreci engellememek tam aksine desteklemek en doğru yaklaşım olacaktır. Unutmamak gerek; masallar çocukların hayatlarında onların yollarını aydınlatan, hangi yoldan gitmesini gösteren ışıklar gibidir.
- Yeni nesil çocuklarda en sık karşılaşılan durumlar ‘dikkat eksikliği’ ve ‘öğrenme güçlüğü’. Okuma alışkanlığı kazandırılması özellikle okul çağı öncesinde bu durumlar için ciddi bir önleyici ve sonrasında da iyileştirme aracı. Kazandırılması önemli olan yaratıcılık, fikir yürütme, yorumlama, tahminde bulunma gibi bilişsel beceriler için okuma ve dinleme alışkanlığı hazine değerindedir diyebiliriz. Einstein’ın sözü tam da bu noktada oldukça açıklayıcı; “Eğer çocuklarınızın zeki olmasını istiyorsanız, onlara masal okuyun. Eğer onların daha zeki olmalarını istiyorsanız, daha fazla masal okuyun.”
- Masallar, ebeveynlerin çocuklarına eleştirel düşünme yeteneği kazandırmaları sağlar. Örneğin farklı bir son düşündüğünüz bir masalın ardından konuşarak, tartışarak çocuğunuzun aklında sorular-cevaplar oluşmasını sağlayabilir ve kendi yorumunuzla tamamlayabilirsiniz. Olağanüstü olayların anlatıldığı masalları okuyan çocuklar için imkânsız kavramı zayıflar. Çocuk için her şeyin gerçekleşebilme olasılığı artar ve başarma azmi güçlenir. Ünlü şairimiz Cemal Süreya; “Masal dinlememiş çocuklar büyüyünce kedi resmini bile cetvelle çizer.” demiştir. Masallarla büyümeyen, hayal gücünü kullanması desteklenmeyen her çocuk için oldukça tehlikeli bir durumu anlatıyor bu sözüyle. Çocukların hayal dünyasını geliştirmek, hayal gücünü kullanmasına fırsat vermek onların bambaşka bir dünya inşa etmesine olanak sağlamaktır.
- Anlatım sırasında ses tonu ve mimikleri metne göre ayarlamak, akıcı ve masalsı bir dil kullanmak oldukça önemlidir ancak bunu yapabilmekte bir beceridir. Ebeveynler ya da anlatıcılar bu beceriye sahip değilse, sadece okuma sürecine vakit ayırmak ve kitabı sabırla, keyifle okuyor olmakta oldukça kıymetlidir. Masallar anlatan ile dinleyen arasında kurulan ilişkiyi kuvvetlendirir.
- Çocuklara okunacak masallar yaşa uyumluluğu ve içeriğine göre titizlikle seçilmelidir. İçeriği güzel bir kitap uzun ve az resimli ise 3-4 yaş çocuğuna sıkıcı gelebilirken; çok resimli, kısa ve hayal gücüne yer bırakmayan kitaplar 5-6 yaş çocuğuna keyif vermeyebilir. Doğru seçimler yapmak ileriye yönelik okumayı seven, keyifle ve sabırla dinlemeyi bilen bireyler yetiştirmek adına da önemli. Çok fazla yıkıcılık, zorbalık içeren masallar yerine daha naif masallar tercih edilmelidir. Özellikle okul öncesi dönemde okunacak masallarda daha dikkatli seçimler yapılmalıdır. Çünkü okul öncesi dönem, çocukların her şeyi doğrudan kabul ettiği hassas bir dönemdir.
Çocukların hayatı elbetteki eşsiz birer masal. Hayal dünyası onlara öğretilebilecek bir şey değil, zaten doğal olarak sahip oldukları harika bir güç. Ancak anlattığınız hikâyeleri, okuduğunuz masalları keyifle, heyecanla ve merakla dinlemek hayal kurma ve bunu dile getirme noktasında onları motive edecektir. Her güne bir masal ayırın, hayal gücünün peşini bırakmayın
- Trendyol Bebek & Çocuk Kitaplarını İnceleyin
- Ebebek Bebek & Çocuk Kitaplarını İnceleyin
- Joker Bebek & Çocuk Kitaplarını İnceleyin
- D&R Bebek & Çocuk Kitaplarını İnceleyin
Dilara Sayar
Uzman Klinik Psikolog
