Disiplin, çocuk eğitiminin önemli bir parçasıdır. Disiplin dendiğinde akla hep ceza ve katı kurallar gelmektedir. Disiplinde duygusal ezim ve bedensel cezanın yeri yoktur. Eğitim ve davranış öğrenme bir bütün olarak ele alındığında temelinde sevgi olmayan eğitim başlı başına anlamsızdır. Disiplin, davranışı etkili bir şekilde ele almaktır. En önemli yararı çocuğun kendi kendini denetleme ve iç denetim anlamına gelen ahlak gelişimini sağlamaktır. Burda önemli olan içselleşmiş sorumluluk duygusun oluşmasıdır. Disiplin,çocuğun sahip olduğu sorumluluklarıyla, sergilediği eylemlerin sonuçlarını kabul etmesidir. Çocuklar rol modellerinden taklit yoluyla öğrendikleri için duyduklarını değil, gördüklerini öğrenip uygular. Bu yüzden soyut olan öğüt vermek, sözel yönergeler vermektense davranışlarınızla örnek olmanız çok daha yararlı olur. Çocukların gerçek hayatı yansıttığı oyunlarda da buna sıkça rastlanır. Anne ve babasının ev içinde çocuğa yaklaşımı, öğrendiği şiddet, yemek yedirme gibi tutumlar oyunlarda oyuncaklara uygulanır. Bu yüzden çocuğun aileden öğrendiği davranışlar çevresel faktörlerden (sosyal medyadan,televizyon,youtube) öğrendiği davranışlardan çok daha etkilidir.
Çocuğun algılar yoluyla yeni bilgiler edinmektedir. Somut deneyimler çocukların hayatında oldukça önemlidir. Ebeveynler, hobilerinin ve ilgi alanlarının çocuklar tarafından izlemesine ve bu etkinliklere katılmalarına izin vermeleri oldukça önemlidir.
PEKİ NASIL DAVRANMALIYIZ?
- Çocuğun rol modeli olarak anne babalar tutarlı ve kararlı davranmalıdır. Annenin evet dediğine baba hayır dememelidir. Özellikle de anneanne/babaanne/dedeler çocuğu yetiştiren ebeveynlerle çelişen kararlar verebiliyor. Ebeveynlerin hayır dediği birçok şeye evet diyip, tutarsızlığa sebep oluyor.Teorik bilgilerin gerçek hayata geçirilmesi bazen güç olabiliyor.Bir ailede anne baba çocuk her zaman fikir birliği içinde olabilir mi? Gerçekçi düşündüğümüzde çok güç bir durum. Tutarlılık derken bahsettiğimiz aslında, çocukların karşısında ebeveynlerin aynı fikirde olsun olmasın bu fikirleri tartışırken şiddetsiz, hakaretsiz ve dürüst olmalarıdır.
- Davranışı yönlendirirken yapılan hatalar yapılan davranışı görmezden gelme ve ilk çare olarak cezaya başvurmaktır.
- Çocuğa ahlak dersi, öğütler, ucu açık yönergerler yani soyut bilgiler vermekten kaçının. Bunlar yerine onu olaya dahil ederek yaparak yaşarak öğrenmesine destek olmalıyız.
- Çocuğa karşı açık olmalısınız. Çocuklar dolaylı cümleleri kavramakta zorlanabilir. Olumsuz davranışları karşısında duygularınızı açıkça ifade edin.
- Kendi belirlediğiniz sınırlar içerisinde seçme şansı tanıyın ve yaptığı hataları nasıl telafi edeceğini açıkça göstererek sorunu çözmesinde yardımcı olun.
- Bu tutumları sergilerken kardeşler arasında adaletli ve objektif olmaya özen gösterin.
- Sevilen, seçme şansı verilen, kararlarına saygı duyulan çocuk, empatiyi öğrenir, başkalarını sever, saygı duyar.Kuralları, disiplini sevgi ve saygı temeli üzerine inşa etmelisiniz.
Firuze Bostancıoğlu
Çocuk Gelişimi Uzmanı & Aile Danışmanı
