Gebelik Süresince Diş Hekimine Gitmek Gerekli midir?
Gebelik boyunca anne iyi beslenirse ve ağız diş sağlığına dikkat ederse ekstra bir sorunla karşılaşmaz. Fakat hamile bayanlar, vücutlarındaki hormonal değişiklikler sebebiyle diş ve diş eti hastalıklarına daha meyillidirler. Bu sebeple hamile bayanlar diş ve diş etlerini her 3 aylık dönemde 1 kez kontrol ettirmelilerdir.
Gebelikte Diş Fırçalama Esnasında Diş Eti Kanamaları
Gebeliğin 2. ayından sonra artan östrojen ve progesteron seviyesi sebebiyle diş etleri daha kolay iltihaplanır ve fırçalama esnasında kanamalar olur. Bu kanamalar gebeliğin ilerleyen sürecinde daha da şiddetlenir, ağız ve diş bakımı eksik yapılıyor ise daha da sık görülmeye başlar. Eğer hamilelerde diş etinin tahrişine sebep olan bakteri plağı veya diş taşı gibi oluşumlar görülüyorsa diş eti kanamaları daha da ciddi bir boyuta ulaşabilir. Eğer dişlerde tartar birikimi olmuşsa da diş hekimleri tarafından elimine edilmedir. Diğer tüm diş tedavilerinde olduğu gibi tartar temizliği de hekimin de yönlendirmesiyle yapılmalıdır. Tüm tedaviler hamileliğin ikinci 3 ayında yapılmalıdır çünkü hamileliğin ilk 3 ayı bebeklerin organlarının geliştiği dönemdir bu safhada oluşan herhangi bir bakteriyemi bebeklerin organ gelişimini olumsuz etkileyebilir. Hamile bayanların %30’unda diş eti kanamalara rastlanır. Bu rahatsızlık doğru bir ağız bakımı ve C vitamini takviyesiyle kolayca atlatılabilir.
Gebelik Tümörü Nedir?
Bazı hamile bayanlar dişetlerinde fırçaladıkça kanayan ve giderek büyüyen bir kitlenin olduğunu fark edebilirler. Bu kitle gebelik tümörü olarak bilinen granüloma gravidarumdur. Genellikle gebeliğin başlarında 2. veya 3. ayında başlar ve 8. ayında en büyümüş halini alır. Gebelikte hormonal değişiklikler sebebiyle dokulardaki direnç azalmıştır ve enfeksiyonlar da ağızda daha sık görülür. Bu kitle de ağız hijyenine dikkat etmeyen gebelerde sıkça görülmektedir. Genellikle doğumdan sonra ortadan kaybolur. Kaybolmazsa da ufak bir cerrahi müdahale ile ortadan kaldırılabilir.
Gebelikte Dişler Daha Kolay mı Çürür?
Halk arasında inanıldığı gibi hamilelikte bebeğin anneden kalsiyum çektiği ve dişlerinin çürümesine ve diş kaybına neden olduğu inancı doğru değildir. Hamile bayanlar ilk aylarda yaşadıkları bulantı ve kusma sebebiyle diş bakımına dikkat etmemeye başlayabilirler; annenin canı tatlı, abur cubur çekmeye başlar ve daha fazla beslenir ve yine diş bakımını ihmal eder; östrojen ve progesteron gebelik hormonlarının artması sebebiyle diş eti kanamaları başlar ve hamile bayanlar da dişlerini fırçalamaya çekinirler. Bu gibi durumlar da diş çürüklerine neden olur.
Diş Bakımı Yaptırılmazsa Hamile Bayan ve Bebeği Zarar Görür mü?
Eğer hamile bayan rutin kontrollerini yaptırmazsa çeşitli riskler ortaya çıkabilir. Erkenden müdahale edilmemiş ya da önemsenmemiş diş ağrıları ilerde ciddi problemlere dönüşebilir ve ilaç kullanamıyor ise hamile bayanları zor durumda bırakabilir. Ya da dişlerde oluşmuş derin çürükler tüm vücuda yayılabilecek enfeksiyon kaynağı olarak hem gebelere hem de bebeklerine büyük bir tehlike yaratabilirler.
Hamilelik Döneminde Diş Filmi Çektirilir mi?
Gerek olmadıkça diş filmi çekilmekten kaçınılmalıdır. Fakat tedavi için çok gerekli ise ağız içinden birkaç film alınabilir. Diş hekimliğinde çekilen röntgenlerde verilen radyasyon oldukça azdır ve karın bölgesine yakın değildik. Yine de bebeğin gelişimini olumsuz etkilememek adına hamile bayanlara röntgen esnasında kurşun önlük giydirilmelidir. Eğer ki diş hekimi diş röntgeni çekilmesini önerdiyse de hamile bayan mutlaka kendi jinekoloğuna da danışmalıdır.
Bebeğin Diş Sağlığı için Alınması Gereken Önlemler Var mıdır?
Bebeğin diş gelişimi ve diş sağlığı daha anne karnındayken başlar. Dişlerin oluşumu da bebek daha anne karnındayken başlar. Bu yüzden gebeler beslenmelerine ve sağlıklarına çok dikkat etmelilerdir. Bebeklerin diş sağlığı için anneler et, süt, yumurta, meyve ve bazı sebzelerden A vitamini; et, süt, yumurta, balıktan D vitamini; domates, çilek ve bazı meyvelerden C vitamini; süt, süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzelerden kalsiyum almalılardır. Bunun yanı sıra ilaç kullanılmasından da kaçınılmalıdır. Çünkü bilinçsizce ilaç kullanmak sırf bebeğin dişlerine zarar vermekle kalmaz aynı zamanda bebeğin vücut gelişimini de olumsuz etkiler. Hamile bayanlar bebeğin diş sağlığıyla ilgili diş hekimleri aracılığıyla daha çok bilgi edinmelidir.
Gebelik Boyunca Devam Eden Tükürük Miktarı Artışı Zararlı Mıdır?
Hamile bayanlarda görülen tükürük miktarındaki artış zararlı değildir. Gebelerde tükürük miktarı artışı genelde hamileliğin ilk dönemlerinde başlar ve 3. aylarda sonlanır. Fakat bazen bu durum hamilelik süresince devam de edebilir. Tükürük miktarı bazen günde 1 litreyi bile geçebilir. Bu durum da gebeleri oldukça rahatsız edebilir, sürekli yutkunmak zorunda kalırlar. Bu durum zararsızdır ancak hamile bayanları zorlar. Sabah bulantısı yaşayan gebelerde ise bu durum daha sık görülür ve daha çok kusmaya sebep olur, bulantılar daha da şiddetlenir. Bu durumun aşırı olmadığı takdirde hekimlerce önerilen kesin bir tedavisi yoktur fakat dişleri düzenli fırçalamak, sakız kullanmak, ağzı çalkalamak, gargara yapmak, mentollü diş macunu kullanmak hamile bayanların rahatlamasına yardımcı olur. Eğer bu durum kontrol altına alınamazsa kadın doğum uzmanlarının önerebileceği antihistaminik grubu ilaçlar kullanılabilir.
Hamilelikte Hekimlerin Hamile Bayanlara Önerileri Nelerdir?
Hekimler hamile bayanların, bebeklerinin ve kendilerinin diş sağlığını korumak ve vücut gelişimlerini riske atmamak için birçok öneride bulunmaktadır. Hamile bayanlar dişlerini günde en az iki kere florid içeren diş macunuyla fırçalamalıdır, ayrıca öğle yemeklerinden sonra da dişleri fırçalamakta yarar vardır. Sigara ve alkol kesinlikle tüketilmemelidir. Çok fazla şekerli besinler yenilmemeli yendiği takdirde dişlerin zarar görmemesi için dişler fırçalanmalı, imkan yoksa ağız çalkalanmalı ya da sakız çiğnenmelidir. Sağlıklı besinler tüketilmelidir. Hamile bayanlar kustuktan sonra ağızlarını suyla çalkalamalılardır çünkü kusma esnasında ağıza gelen mide asidi dişlerde yıpranmaya ve zayıflamaya neden olabilir. Bu yüzden kusar kusmaz hemen diş fırçalamak yerine önce ağız iyice çalkalanmalı en az yarım saat sonra dişler fırçalanmalıdır. Diş macunu dışında içinde florid olan başka maddeler, ilaçlar, ürünler önerilmemektedir. Gebeler üç ayda bir diş hekimlerine gitmelilerdir. Yapılan bazı çalışmalar, ağız ve diş sağlığı bozuk olan hamilelerde düşük ya da erken doğum tehlikesinin var olduğunu göstermiştir.
Gebelikte Dental Anestezi Yapılabilir mi?
Gebelikte ilaçların kullanılmaması ya da en azından doktor kontrolüyle kullanılması önerilirken yapılan araştırmalar diş ve diş eti operasyonları öncesi yapılan dental anestezinin hamile bayanlara bir zarar vermediğini göstermiştir.
Lokal anestezi kullanımı üretici firmanın önerileri doğrultusunda gerçekleştirilmelidir. Bazı durumlarda hamile bayanın diş hekiminin önerisiyle bir operasyona girmesi gerekebilir ve lokal anestezi olmadan hamile bayanlar kendilerini bu operasyona hazır hissedemezler ya da çok fazla ağrı hissederler. Herhangi bir uyarı olmadığı takdirde hekimler operasyon öncesi lokal anestezi kullanabilir. Yine de zorunluluk yoksa bu işlemleri doğum sonrasına ertelemekte fayda vardır. Gebelerin antibiyotik kullanımı da kontrol altında tutulmalı ve bu hususta dikkatli davranılmalıdır. Özellikle amoxicilline gibi penisilin ve türevlerinin kullanılmasının bebek için herhangi bir zararı yoktur. Fakat tetrasiklin grubu antibiyotiklerin kullanılması bebek için oldukça zararlıdır. Bu antibiyotikler bebeklerin dişlerinde tetrasiklin renklenmeleri denilen renklenmelere neden olur. Aynı şekilde ağrı kesici alımına da dikkat edilmeli kesinlikle üretici firmanın önerilerine uyulmalıdır.
Gebelikte Ağız Kuruluğu Zararlı Mıdır?
Hamilelikte bazı bayanlar ağızlarının sürekli kurumasından ve dolayısı ile dudaklarının çatlamasından, ağız kokusundan, dilde yapışma, konuşmada güçlük, sürekli su içme isteği, nefesinin kötü kokması gibi problemlerden şikayetçi olurlar. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte hamilelikte artan su ihtiyacını karşılamaya yönelik vücudun aldığı bir önlem olarak düşünülebilir. Gebelikte ağız kuruluğunun nadir sebeplerinden biri de şeker hastalığıdır. Hamilelik boyunca kan şekerinin düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir. Gebelikte ağız kuruluğunu önlemek için gün içinde bol su tüketmek gerekir. Alkol ve sigaranın da ağız kurutucu etkisi vardır fakat hamilelik boyunca ağız kuruluğu gibi bir şikayet olmasa bile asla alkol ve sigara kullanılmamalıdır, bebek için oldukça zararlıdır. Aşırı kafein ve şeker tüketimi de ağız kuruluğunu arttırır, kararınca tüketilmelidir. Şekersiz sakız çiğnemek ağız kuruluğunu engellemeye yardımcı olabilir. Tüm bu önlemlere rağmen şikayet devam ediyorsa hamile bayanların doktorlarına danışmaları gerekmektedir. Burun tıkanıklığına bağlı olarak gelişen bir hastalık varsa bu da ağız kuruluğuna neden olabilir. Bu durumda da kulak burun boğaz doktoruna görünmek gerekir.
Jin.Op.Dr. Serdar Koç
Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı
