Gebelik ve emzirme döneminde kullanılan ilaçların anneyi etkilemesi dışındaki önemi bebeğe zarar verebilecek olmalarıdır. Bu nedenle ilaçlar gebelik ve emzirme döneminde kullanılabilme özelliklerine göre 5 gruba ayrılır. Bu gruplar A,B,C,D ve X olarak isimlendirilir.
A ve B grubu ilaçlar, gebelik ve emzirme döneminde güvenle kullanılabilen ilaçlardır. C grubu ilaçlar kullanım durumlarında hayvan deneylerinde anomali yapma olasılığı olan ancak insanda anomali yaptığı gösterilememiş ilaçlardır. Kar zarar oranına bakılarak doktor gözetiminde gebelikte kullanılabilirler. D ve X grubu ilaçlar, gebelikte kullanıldıklarında anomali yapabilen ilaçlardır. Kesinlikle kullanılmamalıdır.
Gebelikte hangi kategoride ne tür ilaç olursa olsun (vitamin bile olsa) asla doktora danışılmadan kullanılmamalıdır çünkü her gebeliğin ve her hastalığın durumu farklı olabilir. Bir gebeye faydalı olan ilaç diğerine zararlı olabilir.
Gebelik döneminde ilaç kullanımına karar verirken göz önünde bulundurulması gereken en önemli konu kar/zarar oranı ve ilacın güvenilirliğidir. İlacın potansiyel olarak bebeğe zararlı olduğu düşünülse bile, beklenen yarar daha yüksek ise anne sağlığı göz önünde bulundurularak ilaç kullanımına izin verilebilir.
Gebeliğin özellikle ilk aylarında görülen bulantı kusma için verilen ilaçların pek çoğu bu dönemde güvenle kullanılabilir. Ancak yine de doktorunuza danışarak kullanmanız gerekir.
Mide yanması ve reflü için verilen anti-asit olarak adlandırılan ilaçların günümüze kadar ciddi bir yan etkisi bildirilmemiştir, doktor gözetiminde kullanılabilirler.
Depresyonu önlemede kullanılan ilaçların büyük çoğunluğu gebelikte kullanılmamaktadır. Ancak annenin mutlaka ilaç kullanması gerekiyorsa öncelikle anne sağlığı göz önünde bulundurularak düşük dozda ve kısa süreli kullanılabilir.
Gebelikte ağrı kesici olarak parasetamol içeren ilaçların haricinde ağrı kesici önermiyoruz. Diğer ağrı kesiciler özellikle gebeliğin son dönemlerinde bebeğin kalp-damar sisteminde probleme neden olabilir.
Antibiyotikler ülkemizde çok yaygın kullanılan ilaçlardır, ancak gebelikte gereksiz yere antibiyotik kullanmaktan kaçınmak gerekir. Penisilin türevi olan antibiyotikler yıllardır gebelikte güvenle kullanılabilen ilaçlardır. Ancak bu ilaçları da mutlaka yine doktorunuzun önerisiyle kullanmanız gerekir. Gereksiz yere antibiyotik kullanmanız antibiyotiklere direnç kazanmanıza ve ilacın etkisinin kaybolmasına neden olabilir. Bu nedenle soğuk algınlığı, grip gibi durumlarda gereksiz antibiyotik kullanımından kaçının.
Op. Dr. Zahide Küçük
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
