Bebeğiniz mutsuz ve siz stresli, uykusuz bir anne misiniz? Bu durumu değiştirebileceğinizi ve kesintisiz bir gece uykusuna sahip olacağınızı söylesem...
Uyku hayatımızın her noktasını etkileyen ve değerli olduğunu ebeveyn olunca anlayabiliyoruz. Çocuğunuz 0-5 yaşında ise hala uyku eğitimi verme şansınız var. Her aya, her yaşa uygun metotlar ve adımları izlediğiniz sürece çocuğunuzun sağlıklı bir uyku düzenine sahip olması mümkündür. Ebeveyn olarak bu süreçte sabırlı ve kararlı olursanız mutlaka karşılığını almış olursunuz.
Uyku düzenindeki bozukluk sadece çocuk için değil yetişkinleri de olumsuz etkileyebilir. Uzun süren uykusuzluk; depresyon, bir şeye konsantre olamama, olayları ya da durumları hatırlayamama, halsizlik gibi durumlara sebep olabilir. Aynı zamanda bu durum eşler arasındaki anlaşmazlıklara da sebep olur. Bunu anlamak için bebeğinizin düzenli uyuduğu ve uykusuz kaldığınız günler arasındaki farklı görebilirsiniz. Doğru uyku alışkanlığını kazandırmak bebeğiniz için yapabileceğiniz en büyük fedakârlıktır. Uykuya dalmada sorun yaşayan ve dalmak için birilerin ihtiyacı olan bebekler ileride maalesef birilerin muhtaç olacaklardır. Bebekleri uyumayan ebeveynler, onların uykuyu sevmediklerini ya da az uyku ile onları yettiğini düşünürler. Etraftan duyulan “ 1 aylık olsun düzelir, 40 çıksın uykusu düzene girer, 6 aylık olsun tamamen düzelir ” gibi cümleler sadece sağlıklı uyku düzenini erteler. Sağlıklı her bebek düzenli uyur.
Çocukların uyuma becerileri, uykuya geçiş zamanlamaları birbirinden farklıdır. Kimi bebekler doğdukları andan itibaren uykuya rahat geçebilir, ışık ses gibi koşulları pek etkilemez. Kimi bebeklerde uykuya geçişleri çok zor, uyuma düzenlerinin bozulmasına karşı tepkililerdir. Uykuya geçişlerde sallama kucakta uyuma, emzirme esnasında uyuma gibi yöntemler kullanılır
Ne şartlarda uyku eğitimi devreye girer?
- Yeteri kadar uyumuyorsa
- Geceleri sık sık uyanıyorsa
- Belli bir uyku düzeni yoksa
- Gün boyu uykulu geziyorsa
- Sabah çok geç ya da çok erken uyanıyorsa
Bu sorunlar yaşayan bebeklerde uyku eğitimi devreye girmektedir.
Uyku eğitimi çocuğun kendi yatağında kendi kendine uyumasını öğretmektedir. Bebeğin yaşına, karakterine, uyku problemine uygun eğitim metodu benimsenmelidir. Uyku eğitim metotları sert ve yumuşak olmak üzere ayrılırlar. Ebeveyn hangisini seçerse seçsin önemli olan kararlı ve istikrarlı olmasıdır. Uyku eğitimi 2-3 hafta kadar sürmektedir. Gündüz uykularının düzene girmesi daha zordur. Unutulmaması gereken en önemli şey alışkanlıkların değişmesinin zaman almasıdır. Bu süreçte yapılan her bir uygulamada tutarlı olmaktır.
Kötü uyku bağımlılıkları nelerdir?
1. Sallayarak uyutma; Büyüklerimizden öğrendiğimiz ve çok sık kullandığımız yöntemdir. Bebekler sallandığında uyur. Çünkü; hamileliğimiz boyunca anne karnında tıngır mıngır bebek uyur. En güvendiği yer orasıdır.
2. Emzirerek uyutma; emzirme bebek ile annenin en mükemmel bir bağıdır. Anne için emzirme çocuğunun karnını doyurmaktan daha öte birşeydir. Harika bir paylaşımdır. Emzirme 24 aya kadar normaldir. Bir çok anne çocuğunu emzirerek uyutuyor. Bebek eğer yenidoğan ise açıktığı için geceleri uyanır. Ama 6.ay geçmiş ve ek gıda alıyorsa bebeğiniz açıktığı için uyanmaz. Bebeğiniz her gece belirli saatlerde uyanıp kısa süreli emiyorsa bu maalesef emme alışkanlığındır.
3. Birlikte uyuma; bebek yenidoğduğunda aynı yatak paylaşılır. Kimi zaman sadece anne kimi zamanda anne-baba ile aynı yatakta yatırılır bebek. İlk başlarda bir sıkıntı gözükmemesine rağmen bebek büyüdükçe ve sağa sola dönmeye başladıkça bu bir sorun haline gelebilir. Bebek için artık tehlikelidir. Bebek ona alıştığında onu bu alışkanlığından vazgeçirmek zor olucaktır.
4. Arabayla şehir turu atmak ; bu özellikle yenidoğan bebeklerde ailelerin sıkça kullandığı yöntemlerden biridir. Arabadayken bebek kendini anne karnındaymış gibi kendisini rahat ve güvende hisseder.
Uyku eğitimine başlamadan bebeğinizi mutlaka tanımalısınız.
- Bebeğinizin 3 gün gece ve gündüz uykularını bir yere not ederek başlayabilirsiniz. Bu sayede bebeğinizin biyolojik saatini öğrenmiş olursunuz. Bununla birlikte bebeğinizi ona uygun doğru saatlerde yatırmaya götürmüş olucaksınız.
- Bebeğinizin her gün aynı şekilde uykuya hazırlama ve her gün aynı şekilde yatırmakta biçimi çok önemlidir. Bebek bu sayede rahatlayacak ve uyku kalitesi artmış olacaktır. Bebek hareketli bir ortamdan daha sakin bir ortamda uykuya hazırlanmış olunacaktır.Diğer yandan bu rutini yaptığınızda bebeğiniz bir zaman sonra uyku saatinin geldiğini anlayacaktır. Gündüz uykuları 15-20 dkk önceden gece uykuları 30-40 dkk önceden bebeğin yattığı odaya geçilmeli ve oluşturdunuz rutinleri yapmaya başlamalısınız.
- Bebek odaları da uyku eğitiminde önemlidir. Çok renkli veya hareketli odalar çocuğun uykuya geçmesini zorlaştırabilir. Yatağının yanında yada görebileceği dikkatinin dağılabileceği pozisyonda oyuncaklar olmamalıdır.
- Bebeğinizin uyku arkadaşı olmalıdır. Sadece yattığı zamanlarda onunla oynamasına izin verilmelidir. Ve yatağının üstünde olmalıdır. Bu şekilde çocuk oyuncağı uyku ile ilişkilendirir. Bebeğinize 5.aydan sonra uyku arkadaşı edinebilirsiniz.
Uyku Eğitim Metotları
Uyku eğitimine başlamadan ilk önce sizin bu duruma hazır olmanız gerekir. Evet bebeğiniz ağlayabilir, sizi zorlayabilir. Burda önemli olan sizin KARARLIĞINIZ...
- Yatır-Kaldır Metodu Bebeğinizi yatağına yatırırsınız. Ağlamaya başlayınca yumuşak bir sesle seslenir ve sırtını sıvazlarsınız. Tabi ki bu işlem kısa sürmeli. Eğer sürekli uyuyana kadar yaparsanız yeni bir uyku bağımlılığı geliştirmiş olursunuz. Bebeğiniz hala ağlamayı kesmediyse kucağınıza alıp tekrardan sakinleştirmeye çalışırsınız ve sakinleştiğinde yatağına geri koyabilirsiniz. Yatağa koyma işlemini yaparken bir saniye bile gecikmemelisiniz. Bu metot ile bir çok aile olumlu sonuçlar almıştır. Burada önemli olan çocuğunuzu kucağınıza alırken mutlaka sakinleşince yatağına yatırmanızdır.
- Sandalye Metodu: Bebeğinizin yatağını yanına bir sandalye koyun ve oturun. Ağlarsa elinizi sırtını sıvazlayabilirsiniz. Bunu sürekli yapmamaya çok dikkat edin. Onu kucağınıza almamaya dikkat edin. Eğer çok huysuzluk ederse alabilirsiniz. Sakinleştiği anda hemen yatağına bırakın. Bebeğiniz uykuya dalana kadar yerinizde kalmaya özen gösterin. 4. gece sandalye odanın ortasında olmalıdır. 7.gece kapanın yanında ama odanın içince ve 10. Gece ise kapının dışında oturtabilirsiniz. Sizi. Görmeden uyuyabilir.
- Ferber Metodu; bu Yöntem Türk ebeveynler tarafından çok tercih edilmez. Çünkü ebeveynlere çok sert bir metod gelebilir. Hemde çevreden çok fazla eleştiri almak istemeyebiliyorlar. Aslında detaylı olarak incelemek gerekirse bebeğin uyku saati geldiğinde tüm rutinler yapılmalı. Bebeğini yatağına yatırıp biraz okşadıktan sonra hemen odadan çıkmalısınız. Bebeğiniz huysuzluk yaptığında yada ağladığında tekrardan gelip bebeğinizi sakinleştirmelisiniz.
Bu uyku metotlarını uygulamaya başlamadan bebeğinizin hangi metoda daha uygun olduğuna karar vermelisiniz. Bebeğinizin karakter yapıları uyku eğitimini oluşmaktadır. Ebeveyn olarak sabır ve kararlı olursanız geceleri deliksiz bir uyku uyuyabilirsiniz.
Referans; Sinem Gerger Akınal
Nurseli Uzun
Psikolog
