“Emme” denen davranış aslında bir refleks olarak girer hayatımıza. Bebekler daha annelerinin rahmindeyken parmaklarını emmeye başlarlar ve doğuştan bir refleks olan “Emme Refleksi” bebekler için önemli bir reflekstir. Bu nedenle de Emme refleksi bebeklerin hemen hemen hepsinde vardır. Ama iş çocuklara geldiğinde durum biraz değişiyor.
Çocuklarda parmak emme davranışı 3-4 yaşlarına kadar sürdüğünde normal bir durumken, bu yaşlardan sonra hala daha devam etmesi ya da sonradan bu davranışı göstermeye başlaması problem teşkil etmeye başlar. Bu yaş aralığından sonra ortaya çıkan parmak emme davranışının altında psikolojik problemler aranmalıdır.
Peki bu davranışı göstermelerindeki sebepler neler olabilir?
- Anne baba çok kontrolcü ve baskıcı bir tutum gösteriyorsa (bu tip ailelerde yetişen çocuklar kendine güvenini kazanamaz), çocuk, parmak emme davranışı gösterebilir.
- Çocuklar anne babanın ilgisini çekmek amacıyla; özellikle aileye yeni katılan bir kardeşi varsa, kardeşinin daha fazla sevildiğini, ilgilenildiğini düşünüp kardeş kıskançlığı geliştirdiği durumlarda parmak emme davranışı gösterebilir. Kardeşinden bağımsız olarak anne babasının kendisiyle yeterince ilgilenilmediğini ve sevilmediğini düşündüğü zaman da parmak emme davranışı gösterebilir.
- Çocuklar, psikolojik sorunlarını, gerginliklerini ya da sıkıntılarını parmak emerek gösterebilirler. Özellikle aile içinde yaşanan problemler buna sebep olmaktadır. Örneğin, anne babanın boşanması, anne babanın sürekli kavga ediyor olmaları ve çocuğun bu kavgalara sürekli olarak şahit oluyor olması, anne babanın çocuğa kötü davranıyor olmaları gibi durumlar çocukta bu davranışa sebep olabilir.
Peki neler yapılabilir?
Zorlamak, elini bağlamak, eline vurmak, eline acı sürmek, baskıyla önlemeye çalışmak, sürekli aynı alışkanlığı konu edinerek dikkati çocuk üzerine çekmek, bu davranışı yaptığı için çocuğu aşağılamak, çocuğun kişiliğini ve onurunu zedeleyen laflar sarf etmek, parmak emmeyen çocuklar ile kıyaslamak gibi davranışlardan kaçınılmalıdır. Çünkü bu tip davranışlar sorunu daha kompleks bir hale getirerek; alt ıslatma, tik, tırnak yeme gibi sorunları beraberinde getirebilir.
Parmak emmenin fazla üzerinde durmayarak (fazla üzerinde durursanız çocuğunuz bu davranışa daha sıkı sıkıya bağlanacaktır), çocuğun dikkati başka yönlere çekilerek, elleri alternatif etkinliklerle meşgul edilebilir. Yani çocuğun ellerini daha fazla kullanabildiği etkinlikler yaptırılabilir (Oyun hamuru, kağıtlarla oynamak, kalem ve boyalarla meşgul olması gibi).
Anne babalar çocuklarının duygusal ihtiyaçlarını fark edip ona göre davranmalı ve çocukla konuşmalıdır. Bir kardeşi olacak ise; bu duruma çocuk önceden konuşularak hazırlanmalıdır. Eğer aile içindeki gerginlik fazla ise; çocuklar bu gerginlikten olabildiğince uzak tutulmalıdır. Başarılamıyor ise ve anne baba çocuğuna kötü davranmaktan kendilerini alıkoyamıyor ise; profesyonel yardım alınmalıdır.
Çocuğun ne gibi stresinin olduğunu anlamak, çocukla bu konu hakkında konuşmak ve ona göre çözüm önerileri getirip davranmak çocuğun stresini azaltacaktır.
Çocuğun problemi anlaşılıp stresi ortadan kalktığı zaman parmak emme davranışı da ortadan kalkar.
Son olarak, parmak emme davranışını çocuklar genelde kendi kendine bırakır, anne babalar hemen telaş yapmamalıdır. Eğer parmak emme davranışı uzun sürdüyse, ne yaparsanız yapın bırakmıyorsa ve buna ek psikolojik problemler de eşlik etmeye başladıysa profesyonel yardım alınmalıdır.
Gözde Başkaya
Uzman Psikolog
