Ebeveynlerin büyük bir çoğunluğu çocuklarına karşı öfke duygusu ile başa çıkabilmeyi isterler. Hele hele de zor bir çocuğa sahip olan ebeveynler için hem çocuklarının hem de kendilerinin öfkelerini kontrol altına alabilmek oldukça zor bir süreçtir.
Çocukların duygularına ayna tutmak, çocukların duygularını yansıtmak çocukların kendilerini anlamalarına yardım eder. Nasıl ki bir ayna, herhangi bir kusur ya da iltifat eklemeden fiziksel görünümü olduğu gibi gösteriyorsa, çocukların da duygularını böyle görmeye ihtiyaçları vardır. Bu noktada ebeveynlere düşen görev, çocuklarının öfkeli anlarında onların kişiliklerini ve onurunu kırıcı sözler sarf etmek, yargılamak, öğüt vermek yerine çocuklarının duygularını olduğu gibi yansıtmalarıdır.
- Örneğin; herhangi bir şeye sinirlenmiş ya da üzülmüş bir çocuğa;
‘Çok öfkeli görünüyorsun.’
‘Bu durum senin fazla canını sıkmış olmalı’
‘Buna öfkelenmeni/üzülmeni anlıyorum kendini iyi hissettiğinde konuşalım.’ gibi cümleler ile yaklaşmak çocuğunun duygularının anlaşıldığı hissini vererek ebeveyn-çocuk ilişkisini güçlendirmesi açısından çok önemlidir. Böylelikle çocuğun biraz sakinleşip, içindekileri size aktarabilmesini sağlar.
- Öfke anında bağıran çocuğunuz karşısında ebeveynlerin sesinin tonunu yükseltmemesi de önemlidir. Böylelikle çocuk yavaş yavaş kendi ses tonunu da alçaltmaya başlar.
- Öfke anında çocuğunuzun sorunlarının üstesinden gelmeye yardım etmeli, çözüm ile ilgili mantıklı alternatifler üretmeniz çocuğunuzun öfke duygusunun dinmesine yardımcı olacaktır.
Peki ebeveynler çocuklarına karşı öfkelendiklerinde onların ruh sağlığına zarar vermeden neler yapabilirler?
- Çocuklar ile ilgili bazen öfkeleneceğimizi kabul etmeliyiz.
- Suçluluk duymadan ya da utanmadan öfkelenme hakkına sahipsiniz.
- Ne hissettiğinizi ifade etme hakkınız var. Öfke duygusunu, çocuğunuzun kişiliğine, karakterine, onuruna saldırmamak şartıyla ifade edebilirsiniz.
Bu noktada son madde çok önemlidir. Öfkelendiğiniz anda ‘beni sinirlendiriyorsun’, ‘şu halinden ve senden nefret ediyorum’, ‘bıktım senden’ 'başka çocuklar hiç senin gibi yapmıyor.' gibi yorumlar çocuğun aşağılanmış hissetmesine sebep olur ve ebeveyn-çocuk ilişkisi çatışmalarla geçmeye başlar.
- ‘Ben öfkeliyim.’
- ‘Senin oyuncakları toplamaman beni çok sinirlendiriyor.’
- ‘Kardeşine/arkadaşına vurduğunu görünce çok kızıyorum ve çok üzülüyorum.’ Gibi buna benzer yorumlar çocuğa karşı öfkeyi doğru ifade etmenin göstergesidir. Böylelikle bu yorumlar, çocuğu düşünmeye teşvik ederek; çocuğa öfkenin, kimseye ve hiçbir şeye zarar vermeden nasıl saygıyla ifade edilebileceğini öğretir.
Unutmayın ki; çocuklarınız aslında sizin birer aynanız...
Gözde Başkaya
Uzman Psikolog
