Düşük Nedir?
Düşük, hamileliğin ilk 23 haftasında bebeği kaybetmeye denir. Düşük vakalarının %75′i ilk 12 haftada gerçekleşir. Düşük, çeşitleri bakımından farklılaşır. İlk 12 haftada gerçekleşen düşüğe erken düşük denir ve beraberinde hazneden kanama veya ağrı bulunabilir. Yazı içerisinde ‘erken düşük’ söylemi yerine ‘düşük’ ifadesini kullanacağız. İlk 12 haftadan sonra meydana gelen düşükler tamamen farklı bir durum olup nedenleri ve tedavisinde de farklılıklar söz konusudur. Düşüğün en önemli belirtisi vajinal kanamadır. Kanamayı alt karın ve kasık bölgesindeki kramp ağrısına benzeyen bir ağrı takip eder. Hamile iken vajinal kanamanız hâsıl olursa doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.
Düşük, genel olarak kadın sağlığını ciddi biçimde etkilememesine rağmen manevi, duygusal etkisi büyük olabilir. Çiftler genelde bir yakınlarını kaybetmiş kadar acı ve keder hisseder ve en az o kadar üzülürler. Ayrıca, düşük sonrasında parça kalırsa kürtaj yoluyla rahmin temizlenmesi gerekebilir. Birçok düşük, kadının daha âdeti gecikmeden veya gebeliği henüz doğrulanmamışken gerçekleşebilir. Gebelik testinizin olumlu sonuçlanmasından sonra ilk üç ayda düşük yapma olasılığınız %20’dir. Düşüklerin genelde bir defalık bir olay olarak meydana gelebilir ve düşük yapan bir kadının ilerleyen süreçte başarılı bir hamilelik geçirme şansı yüksektir.
Boş gebelik nedir?
Halk arasında “su gebeliği” olarak da anılan boş gebelik, gebelik kesesi zarı ve plasenta oluşumuna karşın bu yapının içinde bebek olmaması durumuna denir. Yukarıdaki düşük türlerinin yanı sıra “missed düşük”, “habitüel düşük”, “septik, “elektif düşük”, kriminal düşük” ve “biyokimyasal gebelik” gibi rahatsızlıklar da bulunmaktadır.
Düşük belirtileri nelerdir? Düşük nasıl anlaşılır?
En önemli belirtiler arasında vajinal kanamalardan bahsedebiliriz. Kanama olmadan düşük olmamaktadır. Kanamasız olan tek düşük türü “missed abortus” ismiyle anılan düşüktür ve sadece ultrasonda, uzman doktorca, tespit edilebilir. Düşük belirtileri arasında vajinadan kan gelmesinin yanı sıra diğer önemli belirtiler, kanla birlikte doku parçalarının da gelmesi ve kramp benzeri şiddetli ağrı ve kasılmaların söz konusu olmasıdır. Tipik olarak giderek şiddeti artan ağrılar olur. Büyük parçaların rahim dışına atılması ile birlikte ağrı da azalarak kaybolacaktır.
Düşük Neden Olur?
Kadınların düşük yapmasına sebep olan konular hakkında hâlâ birçok şey bilinmemektedir. Düşüğe daha çok sebep olan durum, bebekteki kromozom problemleridir. Kromozomlar, vücudun her hücrelerinde bulunan, çok küçük ipliksi yapılardır. Bir bebeğin normal olarak gelişip büyüyebilmesi için doğru sayıda kromozomları olması gerekir. Eksik veya fazla bir kromozom söz konusuysa gebeliğin düşükle sonuçlanma ihtimali oluşabilir.
Düşük tanısı nasıl konur?
Düşük tanısı ancak uzman bir hekim nezdinde ultrason incelemesi ve klinik muayeneler sonucu ortaya konabilir.
Düşük yapmanın yaşla ilgisi var mı?
Düşük yapmanın yaşla ilgisi kesinlikle söz konusudur. Kadının yaşının ilerlemesiyle beraber üretilen yumurtaların niteliğinde, kalitesinde azalma görülür. Bu da yumurtaların genetik yapısında bozulmaların yaşandığı anlamına gelir. Haliyle bu bozulma sonucunda embriyoda kromozom bozukluğu görülme olasılığı da artar. Söz gelimi, yirmilerinin başında bir kadın hamile kaldığında düşük yapma olasılığı %13’lerde seyrederken, 42 yaşından sonra bu oran %50lere yükselir.
Düşük sonrası kürtaj gerekli midir?
Düşük sonrasında kürtaj operasyonuna gerek vardır. Düşüğü takiben kürtaj yaparak içeride parça kalıp kalmadığından emin olmakta fayda var. Eğer içeride parça kalırsa, kanamaya yol açabileceği gibi, enfeksiyon için de uygun ortam hazırlar. Nadiren, tam bir düşük söz konusu olduğunda, kanama kesilmişse ve utrasonda içeride parça kaldığını düşündüren bulgular mevcut değilse kürtaj yapılmayabilir.
Düşük sonrası kanama ne kadar sürer?
Kanama miktarı, git gide azalarak 7 ila10 gün civarı sürebilir. Kürtaj yapılmışsa, genelde 3-4 gün içerisinde kesilir. 10 günden daha uzun sürmüş olursa yeniden değerlendirmek gerekir. Bazı durumlarda kürtajı takibe hiç kanama olmayabilir. Kanama varlığında kötü bir kokunun olmaması önemlidir. Eğer koku varsa, rahim içi enfeksiyon durumu söz konusu olabilir.
Düşük sonrası ne zaman adet görülür?
Bir sonraki adet kanaması 4-6 hafta kadar sonra olacaktır. Hamilelik öncesi adetlerin düzensizliği durumunda ilk periyod daha geç olabilir.
Düşük sonrası hamilelik: Düşük sonrası gebelik hakkında
Düşük vakası sonrasında yeniden deneme zamanına karar verirken en önemli konu psikolojik durumunuz, haleti ruhiyenizdir. Bazı çiftler düşün sonrasında yeni bir bebek için hemen harekete geçmeye karar verirken bazıları da yaşadıkları psikolojik sarsıntıyı atlatabilmek için zamana ihtiyaç duyabilirler. İki durumda da sıkıntı yoktur.
Yine de genelde önerilen, düşük sonrası ilk adet kanamanızı gördükten sonra şayet isterseniz yeniden denemeye başlamaktır. İki gebelik arasında en azından bir adet kanaması geçmeyen durumlarda, takip eden gebelikteki düşük riskinin az da olsa arttığına dair bulgular olmakla beraber düşük sonrası adet görmeden hemen hamile kalsanız dahi endişelenmenize gerek yoktur. Sağlıklı bir bebeğin doğumuyla sonuçlanan pek çok hamileliğin bu şekilde başladığını da unutmamalısınız. Kendinizi ruhsal olarak hazır hissettiğiniz vakit eşinizle birlikte olabilirsiniz. Unutmamakta da fayda vardır ki enfeksiyon riski nedeni ile kanamanın sürdüğü zaman zarfında cinsel ilişki tavsiye edilmez. Hemen yeni bir hamileliği düşünmüyorsanız jinekoloğunuzla uygun korunma yöntemleri hakkında irtibata geçmelisiniz.
Düşük Olayının Ardından, İyileşme Sürecinde Neler Yapılmalıdır?
- Fazla miktarda sıvı alın.
- Birkaç gün işe gitmeyin, istirahat edin.
- Uyuyarak dinlenmeye çalışın, sevdiğiniz sağlıklı yemeklerden tüketin ve vitamin alın.
- Size verilecek ilaçları düzenli ve aksatmadan kullanın.
- 2 hafta süreyle egzersiz yapmaktan uzak durun.
- 2 hafta süreyle havuza girmeyin ve küvet banyosu yapmaktan da uzak durun.
- 2 hafta vakitle 3 kg üzerinde ağırlık kaldırmayın.
- 2-4 hafta kadar hazne içerisine tampon koymayın ve vajinal duş yapmayın.
- 2-4 hafta kadar ile cinsel ilişkiye girmemeyi tercih edin.
- Düşük ardından özellikle küretaj operasyonundan 2 hafta sonra yumurtlama (ovulasyon) olabileceğinden gebe kalabilme durumuna geri kavuşursunuz. Bundan dolayı da kendinizi fiziksel ve duygusal olarak hazır hissetmeden ilişkiye girmeyin ve eşinizle gebelik planlarınızı kararlaştırın. Planlarınıza uygun doğum kontrol yöntemi için destek alın.
- Eğer 9 hafta ve üzerinde bir gebelik sonrasında düşük yaşanmışsa memelerden süt gelmesi sorunu yaşayabilirsiniz. Bu üzücü fakat gebelik hormonlarından kaynaklanan bir durumdur. Gebelik sonlandıktan sonra görülür. Memeler gergin, şişkin ve meme ucundan süt benzeri akıntı olabilir. Süt gelmesini engellemek için dar sutyen yahut sıkı göğüs bandajı yapılabilir ilaç kullanılmadan bu şekilde bir uygulama ile 1-4 hafta sonrasında süt gelme durumu durmalıdır. Bu süreç içinde memelerde hassasiyet, ateş yüksekliği durumlarında meme enfeksiyonu (mastit) söz konusu olabilir. Bu durumda hekiminize başvurmalısınız. Bununla beraber süt gelimini engellemek için düşük sonrası ilaç kullanmanız gerekebilir.
- Düşükten 1-2 hafta kadar sonra kontrole çağrılabilirsiniz. Bu kontrolde özellikle rahimde olmak üzere enfeksiyon olup olmadığı kontrol edilir. İyileşme sürecinin yolunda gidip gitmediğine bakılır. Rahim ağzının (serviks) kapanıp kapanmadığı incelenir. Rahim ağzı 2 hafta ve sonrasında kapanmış olmalıdır. Rahim ağzının normal hale dönmesiyle beraber yüzmek, küvet içi banyo yapmak ve ilişki güvenli hale gelir. Rahim ağzı normal haline dönmediyse bakterilerin rahim ve üst genital sisteme yayılmasına bağlı enfeksiyon görülebilir. Bu enfeksiyona bağlı ağrı, kanama ve doku hasarı da yaşanabilir. Ayrıca bu kontrolde rahim içinde düşük materyal parçası kalmış mı o da kontrol edilir. Kalmış olmasına inkomplet abortus (tam olmayan düşük ) denir. Bu durumda küretaj işlemi gerekebilir.
Düşük vakası ardından dikkat etmek gereken fiziksel bulgular:
İlaçlara cevap vermeyen 38℃ üzerinde 48 saattir devam eden yüksek ateş durumunda doktorunuzla iletişime geçin.
- Düşük sonrası vajinal kanamanız 3 gün ile 5 hafta arasında sürebilir. Yoğun kanama yaşanmamalıdır. Kanama giderek azalmalıdır. Üzüm büyüklüğünde pıhtılar görülebilir ancak portakal büyüklüğünde pıhtı olması endişe duyulması gereken bir durum olup doktorunuzu görünmelisiniz.
- Kanamanın şekli de önemlidir. Kanama giderek koyulaşmalıdır. Açık kırmızı kanamalar aktif yeni kanama göstergesi olup doktorunuzu bilgilendirmelisiniz. Bu durumda aktif iş yapıyorsanız kendinizi dinlenmeye alın ve ayaklarınız yukarıda olacak şekilde yatarak istirahat edin. Durumunuzu yakınlarınıza haber verin.
- Yoğun adet sancılarının olduğu süreçten daha şiddetli kramp ve ağrı hissederseniz ve ilaçlar ağrıyı gidermede cevapsız kalıyorsa doktorunuzla iletişime geçin.
- Kötü kokulu vajinal akıntı söz konusuysa
- Karında şişlik ve hassasiyet hâsılsa
- Gebelik belirtileri devam ediyorsa
- Barsak ve idrar alışkanlıklarınızda değişiklik olduysa özellikle barsak hareketlerinizi hissetmiyorsanız
- Dışkıdan ve idrardan kan gelmesi söz konusuysa
- Bulantı, kusma ve halsizlik varsa
- Vajinadan yoğun kanama varsa muhakkak doktorunuzu arayınız, yakınlarınızı bilgilendirin kendinizi çok kötü hissediyorsanız ambulans çağırmayı ihmal etmeyin.
- Postabortal sendrom (düşük sonrası sendrom manasına gelir), düşük sonrası doku ve pıhtıların rahim ağzını (serviks) tıkamasına bağlı olarak rahim içinde kanama birikimi sonucu rahimin eski haline dönmesinin engellendiği kramp benzeri şiddetli ağrı ile karakterize durumdur. Bu durum rahim içinde biriken kanama nedeni ile postabortal hematometra olarak da adlandırılır. Düşükten hemen sonra gelişebileceği gibi bir kaç gün sonra da görülebilir. Bu nedenle Kramp tarzı yani gelip giden giderek şiddetlenen adet sancısının üzerinde ağrı, bulantı, kusma, ishal, terleme gibi şikâyetlerinizin varlığında doktorunuzu haberdar edin. Rahim içi ultrason ile kontrolü sonrası aspirasyon yapılarak tedavi sağlanabilir.
- Düşük sonrası size küretaj uygulanmış ve damar yolu açılmışsa daha sonraki dönemde bu damar yolu açılan bölgelerden kanama varsa acilen ambulans çağırarak doktorunuzu bilgilendirin. Bu yaygın damar içi pıhtılaşma bozukluğunun bir belirtisi olabilir, önemlidir.
- Düşüklerin çoğu güvenlidir ve komplikasyonsuz geçebilir. Ancak yukarıda belirtiğimiz şikâyetleriniz söz konusu olur veya kendinizi kötü hissettiğiniz bir durum yaşarsanız doktorunuzu bilgilendirmekten asla çekinmeyin.
Jin.Op.Dr. Serdar Koç
Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı
